دارالحرب او دارالاسلام
که د اهل سنت والجماعة د مختلفو مذاهبو پیروان د یوې مشخصي مسلې په برخه کي مختلفي فتواوي ورکړي داخبره چنداني عجیبه نه ده خو که د یوه مذهب پیروان، په یوه مشخصه موضوع او ټاکلي وخت کي بېلي بېلي فتواويورکړي نو سړی تعجب کوي.
په هند کي د بریټانوي استعمار تجارتي او وروسته پوځي او سیاسي نفوذ د اووه لسمي میلادي پېړۍ څخه پیل سو اود نولسمی پېړۍ په نیمايی کي یې په ډهلي کي د مغولو، تش په نامه، حکومت له منځه یووړ او د چارو مستقیمکنټرول یې واخیست. د نولسمي پېړۍ په دوهمه لسیزه کي، سید احمد برېلوي، د هغه نیژدې ملګري مولوي شاهاسماعیل او د هغه بل ملګري مولوي عبدالحي د برټانوي هند د حکومت او د هند په شمال لوېدیځ، يښتني سیموکي، د سیکهانو پر ضد جهاد پیل کړ. په همدغو وختونو، یعني د نولسمي پېړۍ په دوهمه لسیزه کي، شاه عبدالعزیزدهلوي، چي په ټول هند، په تېره بیا شمالي هندوستان کي، د هند لمر بلل کېدی، د برټانیې تر کنټرول لاندي،هندوستان دارالحرب اعلان کړ او د هغه وراره مولوي عبدالحي، چي وروسته د ۱۸۲۸ کال د فبروري په میاشت کي دسوات د سیند پر غاړه باندي د پېښور له دراني سردارانو سره، چي د سیکهانو په طرفداري جنګېدل، په جګړه کيشهید سو، هم د شاه عبدالعزیز په تعقیب هندوستان دارالحرب وباله. او پر مسلمانانو باندي یې جهاد او یا له هندڅخه مهاجرت کول واجب وبلل. شاه عبدالعزیز فتوا ورکړه:
« کله چي کفار یو اسلامي هیواد اشغال کړي او د هغه هیواد مسلمانان او ګاونډیان یې ونه کړای سي چي کفار لهخپلي خاوری وباسي او یا د هغوی د شړلو لپاره ریښتونی امید ونه لري او د کفارو قدرت دونه زیات سي چي دمسلمانانو د فرایضو او دیني چارو د عملي کولو مخه ونیولای سي او هیڅوک دا توان ونه لري چي، د کفارو له اجازېپرته، د هیواد د عایداتو کنټرول واخلي او د هیواد مسلمان اوسېدونکي ونه کړای سي چي د پخوا په څېر په امنیت کيژوند وکړي نو دغه هیواد په سیاسي لحاظ دارالحرب بلل کیږي»
د شاه عبدالعزیز دهلوي په تعقیب، مولوي عبدالحي داسي فتوا صادره کړه:
« د مسیحیانو امپراطوري، له کلکتې څخه تر ډهلي پوري او د ډهلي په ګاونډ کي، شمال لوېدیځ ولایتونه، ټولدارالحرب دی. ځکه چي بُت پرستي، کفر او شرک په هر ځای کی رواج موندلی او زموږ مقدس قانون ته هیڅ ډولمراجعه نه کیږي. په هر هیواد کي چي دغه ډول حالات وي هغه دارالحرب دی. دلته د شرایطو او حالاتو بیان تهضرورت نسته بلکه د اسلام ټول علماء پر دې خبري موافق دي چي کلکته او د هغه توابع دارالحرب او د دښمنانوهیواد دی» Hunter, The Indian Musalmans PP 134-35
دا فتواوي په داسي وخت کي ورکړه سوي دي چي لا په ډهلي کي د مغولو تش په نامه حکومت او سلطنت جاري وو. په ۱۸۵۷ کال کي، په ډهلي کي د انګلیسیانو پر ضد پاڅون پیل سو. له دې پاڅون سره د مرهټیانو رهبر ناناصاحب اود جهانسي راني، لکشمي بای هم ملګرې سوه. پاڅون وځپل سو. ناناصاحب تری تم سو. لکشمي د جنګ په میدانکي ووژل سوه او انګلیسیانو د مغولو وروستی پاچا بهادرشاه ظفر ونیوی او برما ته یې تبعید کړ. برټانیې د هند دپایتخت ډهلي مستقیمه اداره په خپل کنټرول کي واخیسته.
په زړه پوري خبره دا ده چي د شاه عبدالعزیز دهلوي او مولوي عبدالحي له فتواوو څخه تقریباً ۴۵ کاله وروسته، چيبرټانیې پر ټول هند باندي مستقیم کنټرول قایم کړی وو، کله چي د مسلمانانو له لویو علماوو څخه استفتاء وسوهچي هندوستان دارالحرب دی او که دارالاسلام؛ نو درې فتواوي صادري سوې. او په دریو واړو کي هندوستاندارالاسلام بلل سوی دی. لومړی د مکې معظمې له علماوو څخه پوښتنه وسوه:
« ستاسي ستروالی دي همېشه وي. د هندوستان په باره کي ستاسي عقیده څه ده؛ چي واکمنان یې مسیحیان دي اود مسلمانانو په مذهبي امورو او واجباتو کي مداخله نه کوي. مسلمانان خپل لمونځونه کولای سي، د دوو اخترونومراسم پر ځای کولای او د اخترونو لمونځونه کولای سي او داسي نور. مګر حکومتي مقامات په ځینو مذهبي چارو کيمداخله کوي مثلاً هغه چاته چي له اسلام څخه وګرځي او عیسوی سي د مسلمان پلار او نیکونو په شته مني کي دمیراث حق ورکوي. موږ هندوستان ته دارالاسلام ویلای سو؟»
د مکې معظمې مفتي جمال ابن عبدالله شیخ عمر الحنفي داسي جواب ورکړی دی:
« تر څو پوري چي حتی د اسلام ځینو مراسمو او فرایضو ته د اداء کولو اجازه ورکړه سوې وي هغه هیواد دارالاسلامبلل کیږي.
دوهم جواب: تر څو پوري چي د اسلام ځیني خاص امور او مراسم په یوه وطن کي جاري وي هغه دارالاسلام بللکیږي. . . لاسلیک د شافعی مذهب د مفتي احمد بن زایني دهلان.
دریم جواب: د اسلام یو هیواد د کفارو لاسته له لوېدلو سره سم په دارالحرب نه بدلیږي او یوازي هغه وختدارالحرب بلل کیږي چي په هغه هیواد کي د اسلام ټول یا اکثر امور او فرایض له منځه یوړل سي. په مکه معظمه کيد مالکي مذهب مفتي حسین بن ابراهیم لاسلیک.
د شمالي هند د علماوو فتوا:
د شمالی هند له علماوو څخه استفتاء وسوه چي آیا په هند کي، چي پخوا مسلمانان پکښی واکمنان ول او اوس دمسیحیانو له خوا اداره کیږي جهاد روا دی؟ په داسي حال کي چي مسیحیان په هیڅ توګه د مسلمانانو په مذهبيچارو او فرایضو لکه لمونځ، روژه، زکات، حج، د جمعې لمونځ او نورو سره هیڅ غرض نه لري او د مسلمانانو بشپړهساتنه کوي او په خپلو مذهبي امورو کي یې داسي بشپړه آزادي ورکړې ده لکه د یوه مسلمان واکمن په وخت کي چيیې درلوده؛ او دغه راز مسلمانان له اوسنیو واکمنانو سره د جګړې کولو قوت هم نه لري او که جګړې ته لاس واچوينو ماته به خوري او دا به د اسلام لپاره سپکاوی وي. لطفاً زموږ پوښتنو ته جواب راکړی.
د ۱۲۸۷ کال د ربیع الثانی پر اووه لسمه، چي د ۱۸۷۰ کال د جولای له اووه لسمي سره برابره وه، د شمالي هند علماوودغه فتوا صادره کړه:
« په دغه هیواد کي مسیحیان د مسلمانانو ساتنه کوي او په یوه هیواد کي چي د مسلمانانو ساتنه کیږي او امنیت یېخوندي وي جهاد نسته ځکه چي په یوه مذهبي جنګ یا جهاد کي دا شرط دی چي مسلمانان به د کفارو په واکمنيکي آزادي او امنیت نه لري. له بلي خوا دا ضروري ده چي د جنګ په صورت کي به بری د هند د مسلمانانو په برخهوي. که دغه راز احتمال وجود ونه لري نو بیا جهاد غیرقانوني او ناروا دی» د منهاج الغفار او فتاوای عالمګیري پهاستناد دغه مولویانو پورتنی فتوا ورکړه.
مولوي علي محمد د لکنهو.
مولوي عبدالحی د لکنهو.
مولوي فضل الله د لکنهو.
مولوي محمدنعیم د لکنهو.
مولوي رحمت الله د لکنهو.
مولوي کُتاب الدین د ډهلي.
مولوي لطف الله د رامپور او نور.
د کلکتې د مسلمانانو د ټولني فیصله:
وروسته له هغه چي د شمالي هند علماوو فیصله وکړه چي هندوستان دارالاسلام دی مولوي کرامت علي دغه فتواصادره کړه:
« دوهم سوال دا دی چي آیا دا قانوني او روا کار دی چي په هیواد کي جهاد اعلان سي او کنه. دې سوال ته مخکيجواب ویل سوی دی. ځکه چي جهاد په هیڅ توګه په دارالاسلام کي روا کار نه دی. دا خبره دونه واضح ده چي دلیلاو په کتابونو استناد ته هیڅ ضرورت نه لیده کیږي. اوس نو که هر تېروتلی بدبخته، د شته منۍ د ترلاسه کولو پهغرض، د بریټانوي هند د حکومت پر ضد جنګ پیل کوي هغه باید یاغي وبلل سي او بغاوت په اسلامي شریعت کيمطلق ناروا کار دی. ځکه نو دغه راز جنګ هم ناروا دی. او که څوک دغه راز یو جنګ پیل کوي نو د هندوستان اتباعباید چي د خپلو واکمنانو ملاتړ وکړي؛ او د خپلو واکمنانو سره په ګډه د دغو یاغیانو سره وجنګیږي. دغه فیصله، پهڅرګنده توګه، په فتاوای عالمګیري کي راغلې ده» Ibid PP 207-210
په زړه پوري خبره خو دا ده چي د هند اسلامي علماوو او د مکې معظمې علماوو هندوستان دارالاسلام وباله او پههغه کي یې جهاد ته اجازه ورنه کړه او د هندوستان د واکمنانو په مقابل کي جنګ یې بغاوت وباله خو پخپله ډاکټرهنټر Hunter ، چي د بریټانوي هند یو عالي رتبه مامور وو، ثابتوي چي هند د مسلمانانو لپاره د دارالحرب حیثیتدرلود.
هنټر وايی د شمالي هند مسلمانانو هندوستان دارالحرب وباله مګر په هغه کي یې د مسلمانانو له خوا د جنګ اوبغاوت پیل کول بې ضرورته او بې ګټي کار وباله؛ مګر د کلکتې د مسلمانانو ټولني یوه رساله خپره کړه او په دلایلو یېوښودله چي هندوستان دارالاسلام دی او باید چي مسلمانان ښورښ او جنګ ونه کړي. هنټر وايی د مکې علماء پهدې حقیقت پوهېدل چي هندوستان دارالحرب دی مګر پخپله فتوا کي یې وویل چی هندوستان دارالاسلام دی او داد هند په مسلمانانو پوري اړه لری چي یا په جنګ او یا په نورو وسایلو کفار له خپله ملکه وباسي چي د دوی څخه یېحکومت غصب کړی او په سلو وسایلو او لارو یې د مسلمانانو د مخکنیو واکمنانو د ادارې او اجراآتو په طرز کيمداخلې کړي او تبدیل کړي یې دي.
هنټر لیکي چي په د غه مسله کي په فتاوای عالمګیري استناد سوی دی؛ په داسي حال کي چي د فتاوای عالمګیريڅخه مخکي لیکل سویو پخوانیو اسلامي متونو او د هغو شرایطو په اساس چي ابوحنیفه ذکر کړي دي هنددارالحرب دی. هنټر په دغه باب، چي یو هیواد څه وخت دارالحرب بلل کېدلای سي، د فتاوای سراجیه، چي پهشاوخوا ۶۰۰ قمري یا ۱۲۰۴ میلادي کي، د حنفی فقهی په اساس، لیکل سوې ده، او فتاوای عالمګیري، چي د مغولاورنګزیب عالمګیر په زمانه کي ترتیب سوې ده، فتواوي سره مقایسه کوي:
« د کلکتې د علماوو د رسالې په دریم مخ کي، د فتاوای عالمګیري په استناد لیکل سوي دي:
۱: کله چي د کافرانو ښکاره واکمني روانه وی او د اسلام فرایض او امور په آزادانه توګه عملي کېدلای نه سي.
په فتاوای سراجیه کی راغلي دي: ۱: کله چي کفار په ښکاره توګه واکمن وي.
عالمګیري. ۲: کله چي هیواد له دارالحرب سره په داسي توګه په ګاونډ کي پروت وي چي د دارالاسلام هیڅ ښار دهغوی او دارالحرب په منځ کي حایل کېدلای نه سي.
سراجیه. ۲: کله چي هیواد له دارالحرب سره داسي په ګاونډ کي پروت وي چي په منځ کي یې هیڅ دارالاسلام هیوادنه وي چي له دوی سره مرسته وکړای سي.
عالمګیري. ۳: چي مسلمانان هیڅ مذهبي آزادي ونه لري او یو ذمي( یو کافر چي په دایمي توګه یې د مسلمانانو دحکومت تابعیت منلی وي ) هم هغه مصوونیت ونه لري چي د اسلام د حکومت په وخت کي ورڅخه برخمن وو.
سراجیه. ۳: کله چي نه مسلمان او نه ذمي بشپړ مصوونیت ولري.»
ډاکټر هنټر لیکي چي که د هند په برخه کي د جهاد په باب دغو دریو شرایطو ته، د زړو متونو له مخي، وګورو نو هندیو دارالحرب هیواد دی. دی وايي لومړی شرط د کفارو د څرګندي واکمنی دی. که موږ هند ته وګورو نو د دې هیوادپه برخه کي لومړنی شرط صدق کوي یعني هند په مستقیمه توګه د کفارو له خوا اداره کیږي.
هنټر وايی د اسلام د زړو متونو په اساس هند ځکه دارالحرب بلل کیږي چي د هند او اینګلینډ ترمنځ هیڅ داسياسلامي هیواد موجود نه دی چي د هند یا دارالحرب له مسلمانانو سره مرسته وکړي. هنټر وايی د هند او اینګلیندترمنځ سمندر پروت دی او په زړو اسلامی متونو کي سمندر پخپله دارالحرب بلل سوی دی.
هنټر لیکي چي دریم شرط د بشپړي مذهبي آزادی او مصوونیت دی، چي هغه لکه څرنګه چي د مسلمانانو دحکومت په وخت کي موجود وو اوس نسته. هنټر لیکي چي د مسلمانانو مذهبي آزادي او ټولي چاري زموږ په خوښهاو اجراآتو پوري اړه لري او هغه مذهبي آزادي او مصوونیت نه لری چي مخکي یې درلود. مثلاً د برټانیې حکومت لهمسلمانانو څخه مالیات اخلي او خپلي کلیساوي په جوړوي او یا له دغو مالیاتو څخه خپلو پادریانو ته تنخواويورکوي. د ټولو مسلمانو ګورنرانو او اولسوالانو پر ځای باندي انګلیسیان مقرر دي. د هند په بازارونو کي د خوګغوښي او شراب په عامه خرڅیږي او په ټولو محاکمو کي قضا د انګلیسیانو په لاس کي ده؛ او ټول جنايی قوانین یېله اسلامي شریعت څخه اړولي او د خپلو قوانینو په اساس اجرآت کوي. هنټر وايی زموږ د قانوني اجراآتو او مذهبيزغم ټول سسټم د اسلامي شریعت سره مخالف دی او د مسلمانانو لپاره هغه مصوونیت نسته چي د خپل حکومتپه وخت کي یې درلود. هنټر وايی په لنډ ډول ویلای سو چي هند په هرصورت دارالحرب دی. Ibid PP 117-121
هنټر د امام ابوحنیفه د شاګرد امام محمد د کتاب « مبسوط » په حواله لیکي چي که یو اسلامي هیواد د کفارولاسته لویږي نو هغه هیواد تر هغه وخته پوري د مسلمانانو هیواد بلل کیږي تر څو کفارو مسلمان ګورنران اوقاضیان بدل کړي نه وي او په هغه هیواد کي یې خپل قوانین جاری کړي نه وي.
هنټر وايي موږ مسلمان ګورنران نه دي ساتلي او د مسلمانانو ټول قاضیان مو برطرف کړي دي. موږ خپل قوانین اومقررات جاري کړي دي او د هند د مسلمانانو د ډېر لوی اکثریت د نظر له مخي هند نور دارالاسلام نه دی.
هنټر لیکي چي وهابیانو ( انګلیسیانو د شاه عبدالعزیز او د شهیدسید احمدبریلوي پیروان وهابیان بلل، جهاني ) اعلان وکړ چي هند د دښمنانو هیواد دی او د واکمنانو په مقابل کي یې جهاد فرض دی. د کلکتې علماوو د هغوی دانظر رد کړ او د شمالي هند علماوو د وهابیانو نظر رد نه کړ خو جهاد یې فرض ونه باله. Ibid P 122
زه ګومان کوم دا په زړه پوري بحث دی او زه د ټولو هغو کسانو څخه چي په اسلامي شریعت او احکامو کي زده کړي،مطالعه او، د نظر څرګندولو لپاره، صلاحیت ولري هیله کوم چي په دې باره کي لیکني وکړي. که د امام محمد او دمکې معظمې د علماوو فتواو ته وګورو نو په دې حساب خو په اسلامي هیوادونو کي ټول مقاومتونه، په تېره بیا هغهمقاومتونه چي د تشدد لاره یې غوره کړې وي، ګمراه دي. تحریک طالبان پاکستان یا ټی ټي پي او دغه راز القاعده،داعش او نور دغه ډول تحریکونه ټول محکوم دي؛ ځکه چي ټول په دارالاسلام کي عملیات کوي او تلفات یې یوازيمسلمانانو ته رسیږي.
له بلي خوا که چیري د مکې معظمې د علماوو فتوا او د دارالاسلام په باره کي د امام محمد نظر ته وګورو نو بیا خوپه دې تېرو څه باندي شلو کالو کي په افغانستان کي جهاد او مقاومت هم تر سوال لاندي راځي.
په دې کي شک نسته چي پر افغانستان باندي د امریکا او ناټو د هیوادونو یرغل دونه ظالمانه وو چي هیڅ ډول پلمهورته جوړېدلای نه سي. مګر خو له جمهورریس څخه تر کاتبه، له جنرال څخه تر خوردضابطه او له قاضی القضاتڅخه د محکمې تر کاتبانو پوري ټول مسلمانان ول. په افغانستان کي هیڅ ډول کفري قانون جاري نه وو او پر مليبیرغ باندي یې کلمه طیبه لیکلې وه. نو لکه څرنګه چي اوس د اسلامي اِمارت په مقابل کي د داعش او نورو ډلوعملیات غیر شرعي او بغاوت بلل کېږي دغه راز د طالبانو مخکني عملیات، چي ډېر لږ امریکایان او د ناټو عسکرپکښي قتل سول بلکه په زیاترو حملو کي یې بېګناه مسلمانان، ماشومان، ښځي او مسلمان عسکر قتل کېدل، هم تریو ډول سوال لاندي راتللای سي. البته زه په دې باره کي زیات صلاحیت نه لرم او د اسلام د مذهبي متونو په رڼا کي،چي مخکي مو اشاره ورته وکړه، لیکنه د جواب نه بلکه د سوال حیثیت لري.
پاته لري
